وردپرس؛ از دیروز تا امروز

همان‌گونه که در نوشته‌ی پیشین وبلاگ هاستینگ ماندگار وب به این موضوع اشاره شد، امروزه وردپرس بیشترین سهم را در بین وب‌سایت‌های ایرانی و خارجی داشته و در جهان بیش از یک میلیون وب‌سایت با سیستم مدیریت محتوای وردپرس ایجاد شده است و به‌صورت میانگین می‌شود گفت که در هر روز بیش از 100 هزار وب‌سایت تازه با وردپرس ساخته می‌شود!

کمتر کسی پیدا می‌شود که از نگارش‌های آغازین وردپرس استفاده کرده باشد تا امروز که نگارش 4.5.2 این سیستم مدیریت محتوا منتشر شده است. مشخص هست که وردپرس در ابتدا این چیزی که هم‌اکنون هست و شما دوستان استفاده می‌کنید نبوده و جالب‌تر خواهد بود که بدانید وردپرس در گذشته چه بوده و چرا وردپرس تا این قدر بزرگ و پرطرفدار شده، با ما همراه باشید.

مروری بر تاریخچه وردپرس و تغییرات ایجاد شده در آن

شروع وردپرس

مت مولنوگ بنیان‌گذار وردپرس در تاریخ 11 ژانویه 1984 در هوستون تگزاس به دنیا آمد، مولنوگ در ابتدا به مطالعه‌ی ساز ساکسیفون پرداخت و در آموزشگاه بازیگری و هنرهای نمایشی حضور می‌یافت.

در آن زمان مت مولنوگ از Cafelog/b2 (که توسعه دهنده‌ی آن میشل والدریگی در سال 2001 بود) برای وبلاگ‌نویسی استفاده می‌کرد و برای اولین بار در سال 2002 برای منتشر کردن عکس‌هایی که در سفر به واشنگتن گرفته بود از این سیستم استفاده کرد و همین باعث شد مت به این فکر بیوفتد برای وبلاگ‌نویسی نرم‌افزاری بروز و سازگار با استاندارهای وب بنویسد که نیازهایش را برطرف کند و این موضوع را در ژانویه 2003 در وبلاگش اعلام کرد و در ادامه مت مولنوگ با همکاری مایک لیتل b2 را گسترش داد و به این ترتیب وردپرس در سال 2003 ایجاد شد.

انتشار وردپرس

سرانجام در، می 2003 اولین نگارش از وردپرس یعنی نگارش 0.70 به‌صورت رسمی منتشر شد و مت مولنوگ خوشحالی خود را از این بابت در وبلاگش اعلام می‌کند. در دسامبر همان سال ویکی وردپرس که امروز با نام WordPress Codex (مستندات وردپرس) شناخته می‌شود شروع به کار کرد.

تصاویری از اولین پیشخوان وردپرس و سایت وردپرس در نگارش 0.70 که با نگارش کنونی آن بسیار تفاوت دارد:

نگارش 1.0 وردپرس

پیش از این نگارش به ترتیب نگارش‌های 0.71 / 0.71.1 / 0.72 منتشر شده بود تا اینکه اولین نگارش پایدار وردپرس یعنی نسخه‌ی 1.0 این سیستم مدیریت محتوا در ژانویه 2004 آماده و منتشر شد.

این نسخه از وردپرس به‌نام یک موسیقی‌دان جاز Miles Daves نام‌گذاری شد. در این نگارش برای اولین بار این قابلیت اضافه شد تا کاربر بتواند دسته‌بندی‌های گوناگونی برای نوشته‌های خود در نظر گیرد و هم‌چنین پیوندهای یکتای مناسبی را برای سئو ایجاد کند.

نگارش 1.2 وردپرس

پس از انتشار نگارش اول وردپرس دو نسخه دیگر از وردپرس منتشر شد تا اینکه در 22 می 2004 نگارش 1.2 وردپرس منتشر شد. در این نسخه امکانات زیادی به وردپرس اضافه شد که از مهم‌ترین آن‌ها اضافه شدن قسمت افزونه‌های وردپرس (Plugins) به وردپرس بود که تحول بزرگی در این سیستم مدیریت محتوا ایجاد کرد که هم‌اکنون نیز بیشترین کاربرد را دارد، هم‌چنین پشتیبانی از تصاویر شاخص در وردپرس و رمزگذاری MD5 نیز به وردپرس اضافه شد.

نگارش 1.5 وردپرس

روز به روز به تعداد کاربران و طرفداران وردپرس افزوده میشد و در فوریه 2005 این نگارش از وردپرس منتشر شد و باز هم در این نسخه ویژگی‌های تازه‌ی وردپرس آن‌را متمایزتر از پیش کرد، در این نگارش اولین باری بود که از پیشخوان وردپرس استفاده میشد، هم‌چنین امکان مدیریت پوسته وردپرس و برای نخستین بار ساختار پوسته به وردپرس افزوده شد و این نگارش به‌همراه یک پوسته پیش‌فرض آبی منتشر شد که این نگارش از وردپرس 900 هزار بار دریافت شد.

نگارش 2.0 وردپرس

در دسامبر سال 2005 نگارش دوم وردپرس منتشر شد، در نگارش‌های پیشین وردپرس در پیشخوان مدیریتی آن تغییر رنگ‌هایی از سایه‌های سیاه و سفید و خاکستری به برخی از سایه‌های آبی وجود داشت. وردپرس در این نگارش ویرایشگر پیشرفته TinyMCE که اکنون از آن در قالب‌بندی پست‌ها استفاده می‌کنید را معرفی کرد.

همین‌طور امکان بارگذاری تصاویر به وردپرس اضافه شد و کاربران توانایی آپلود عکس‌ها را در نوشته‌هایشان داشتند، پیش‌نمایش پوسته‌ها از طریق screenshot.png به‌همراه ویژگی‌های تازه‌ی دیگر افزوده شد.

AJAX در این نگارش به پنل مدیریت وردپرس تزریق شد و نقطه‌ی عطفی در تاریخچه‌ی وردپرس به حساب می‌آید.

همچنین اولین گردهمایی وردپرس در سانفرانسیسکو و در سال 2006 برگزار شد.

نگارش‌های 2.1 / 2.2 / 2.3 وردپرس

پس از نسخه‌ی دوم وردپرس نگارش‌های زیادی از سال 2005 تا سال 2007 منتشر شد که تغییراتی در سیستم وردپرس به‌وجود می‌آمد تا در ژانویه 2007 نگارش 2.1 وردپرس و نگارش‌های پسین آن به ترتیب در می 2007 و سپتامبر 2007 منتشر شدند و در آن‌ها امکاناتی نظیر ذخیره خودکار، مدیریت رسانه‌های آپلود شده و بهینه‌سازی پایگاه داده‌ها، امکان پاک کردن سایت از نتایج موتورهای جستجوگر، پشتیبانی از ابزارک‌ها، اخبار بروزرسانی‌های وردپرس، مدیریت پیش‌نویس‌ها و نوشته‌ها، برچسب‌ها، پیشرفته شدن ویرایشگر TinyMCE و امکان پیوند یکتاهای گوناگون و فایل functions.php به هسته‌ی وردپرس افزوده گردید.

نگارش 2.5 وردپرس

پس از نگارش 2.3 نیز نگارش‌های فراوانی از وردپرس منتشر شد تا انتشار رسمی نگارش 2.5، این نسخه از وردپرس در سال 2008 منتشر شد و زیباترین پنل مدیریت وردپرس را تا آن زمان را داشت، از این نسخه پیشخوان مدیریت وردپرس شروع به شبیه شدن به چیزی که اکنون هست کرد. برای اولین بار در تاریخچه‌ی وردپرس کاربران قادر به آپلود تصاویر مختلف یا پیوست پست‌های دیگر بودند، همین‌طور قابلیت جستجو برای نوشته‌ها و برگه‌ها افزوده شد.

نگارش 2.6 وردپرس

این نگارش در جولای 2008 منتشر شد، با اینکه در وردپرس 2.1 ویژگی ذخیره خودکار معرفی شد اما در وردپرس 2.6 با اضافه کردن قابلیت بررسی اصلاح پیشین، پیشرفته‌تر شد، همین‌طور ویرایشگر TinyMCE بروزرسانی شد. علاوه بر این تغییرات کاربری، به توسعه دهندگان وردپرس نیز نشانی‌های تازه‌ای ارایه شد که می‌توانست به منظور تعریف فهرست‌های گوناگون محتوا و افزونه، در فایل wp-config.php تعریف شود.

نگارش 2.7 وردپرس

این نگارش از وردپرس در دسامبر 2008 منتشر شد که در این زمان وردپرس به سرعت در حال رشد بود و به هزاران وبلاگ‌نویس که ایده‌های بزرگ برای سایت‌های بزرگ آماده کرده‌اند، رسید. همه‌ی فریم‌ورک پنل مدیریت تغییر کرده است و یک سایدبار شامل پیوندهایی به ابزار اساسی مورد نیاز برای مدیریت یک سایت برای دسترسی زودتر افزوده شد.

پنل مدیریت وردپرس به بخش‌های گوناگونی مانند انتشار (Publish)، برچسب (Tag)، دیدگاه‌ها (Comments) و… تقسیم‌بندی شد که علاوه بر این از دو ویژگی سودمند Screen Option و Quick Press در این آپدیت استفاده شد.

نوشتن فوری (Quick Press) ارسال را ساده‌تر و زودتر از پیشخوان انجام می‌داد و با استفاده از گزینه تنظیمات برگه (Screen option) آیتم‌هایی که کاربر تمایلی به نمایش آن‌ها را نداشت، قابلیت پنهان شدن را داشتند.

برخی ویژگی‌های دیگر شامل نصب افزونه وردپرس با یک کلیک، چینش دوباره بخش‌های پیشخوان و… در این نگارش معرفی شدند.

نگارش 2.8 وردپرس

این نگارش در ژوئن 2009 منتشر شد و قابلیت کشیدن و رها کردن ابزارک‌ها در آن فراهم شده بود که در اکتبر همین سال اعلام شد وردپرس بزرگ‌ترین برند مورد استفاده توسط کاربران CMSها در جهان است.

نگارش 2.9 وردپرس

با انتشار این نسخه در دسامبر 2009 دیگر نوشته‌ها بصورت مستقیم پاک نمی‌شدند و به سطل زباله‌دان وردپرس انتقال پیدا می‌کردند، هم‌چنین ویژگی‌هایی همانند تنظیمات برای پیوند کردن تگ‌ها و نمایش مرتب دیدگاه‌ها بر اساس زمان نیز فراهم شد و یک بروزرسانی دیگر نیز در TinyMCE رخ داد.

نگارش 3.0 وردپرس

در ژوئن 2010 منتشر شد که تغییرات بسیاری رو در وردپرس ایجاد کرد، برای نخستین بار بود که به کاربر اجازه داده می‌شد در هنگام نصب وردپرس، رمز عبور را انتخاب کند و وردپرس چند سایته یا همان چند کاربره (MU) در پروژه معمولی وردپرس اقدام شد. ویژگی پست‌تایپ‌های شخصی معرفی شد و فهرست‌ها و پیوندهای کوتاه به آن اضافه شدند، گفتنی است که این نگارش از وردپرس به همراه یک پوسته پیش‌فرض تازه در اختیار کاربران وردپرس قرار گرفت.

در سپتامبر 2010 مت مولنوگ اعلام کرد که امتیاز نام تجاری وردپرس را از مالکیت حقیقی به مالکیت حقوقی موسسه‌ی وردپرس منتقل می‌کند و در همین ماه، شرکت مایکروسافت برگه‌ی اینترنتی پروژه‌ی Windows Live Spaces را با سیستم مدیریت محتوای وردپرس راه‌اندازی کرد.

نگارش 3.1 وردپرس

اضافه شدن نوار ابزار در هنگام تماشای سایت وردپرسی و تغییرات جزیی دیگر از امکاناتی بود که در این نسخه فراهم شد که این نگارش از وردپرس در فوریه 2011 منتشر شد.

نگارش 3.2 وردپرس

پنل مدیریت وردپرس تغییرات زیادی داشته و به طور کامل باز‌طراحی شده است، بکارگیری کدهای Css سبک، بارگذاری پنل مدیریت را سریع‌تر کرده است. از ویژگی‌های دیگر این ورژن ابزار قوی Full Screen Editor است که تجربه نوشتن با پهنای کامل را فراهم ساخته است. این نگارش از وردپرس در جولای 2011 به همراه پوسته‌ی تازه 2011 منتشر شد.

نگارش 3.3 و 3.4 وردپرس

در این دو نسخه تمرکز تیم وردپرس بر روی کاربردپذیر بودن وردپرس برای کاربران عادی و پوسته‌های آن بوده است. آپلود راحت‌تر فایل‌ها از طریق کشیدن و رها کردن، نوار ابزار، سربرگ‌ها، پس‌زمینه سفارشی از جمله ویژگی‌های بودند که لذت تجربه استفاده بهتر از وردپرس را برای کاربران فراهم ساختند.

نگارش 3.5 وردپرس

وردپرس 3.5 در دسامبر 2012 به‌صورت همگانی در دسترس قرار گرفت. در مقایسه با تاریخچه وردپرس و نگارش‌های پیشین، در این نگارش مدیر رسانه (Media Manager) شگفت‌انگیز بود و راه‌های دیدنی و دِل‌رُبایی برای مدیریت همه‌ی رسانه‌های شما در وبلاگ و یا سایت‌تان ارایه می‌داد.

این نگارش برای صفحه نمایش Apple Retina ساخته شد که از نگارش با شفافیت بالا پنل مدیریت پشتیبانی می‌کرد و اهمیتی نداشت از چه دستگاهی برای دسترسی به سایت استفاده کنید. کیفیت تصویر همواره چشم‌گیر بود. در این نسخه از پوسته‌ی پیش‌فرض 2012 رونمایی شد.

نگارش 3.6 وردپرس

این نسخه در اول آگوست 2013 منتشر شد و مشهودترین تغییر آن پوسته‌ی پیش‌فرض 2013 بود، همین‌طور بهبود و بهینه‌سازی رابط کاربری وردپرس در این نگارش انجام شد.

نگارش 3.7 وردپرس

در اکتبر 2013 با انتشار این نسخه‌ی وردپرس امکان آپدیت خودکار وردپرس عرضه شد و همین‌طور یک قدرت‌سنج رمز عبور نیز به وردپرس افزوده شد.

نگارش 3.8 وردپرس

در دسامبر 2013 وردپرس برای اولین‌بار در ورژن 3.8 خود، حالت پاسخگو یا همان ریسپانسیو را برای پوسته‌هایش در نظر گرفت. این حالت در واقع همان سازگاری وردپرس با هر نوع دستگاهی همانند موبایل، تبلت و… بود که شاهد یک ظاهر مدیریتی تازه‌ای بودیم. این تغییرات نه تنها در ظاهر بلکه در بهینه‌سازی کدهای آن نیز بوده است و کاربران وردپرس در این نسخه تجربه‌ی تازه‌ای از کار با وردپرس را به‌دست آوردند.

نگارش 3.9 وردپرس

در آپریل 2014 نسخه 3.9 وردپرس منتشر شد، در این نسخه تمرکز بیشتر بر روی ویرایشگر وردپرس بود، هم‌چنین امکان دِرَگ کردن عکس‌ها و آپلود ساده‌تر، در این نگارش فراهم شد، در واقع با هر بار انتشار نسخه‌ی تازه‌ای از وردپرس تغییرات بیشتری در پیشخوان مدیریتی وردپرس ایجاد می‌شد.

نگارش 4.0 وردپرس

در نگارش چهارم وردپرس نیز شاهد تغییرات فراوانی بودیم که از مهم‌ترین آن‌ها: گزینش زبان هنگام نصب وردپرس، تغییرات در ویرایشگر متون، تغییرات در ساختار و بهینه‌سازی کتابخانه‌ی رسانه‌ها، تغییرات در شخصی‌سازی پوسته‌ها، بهینه سازی در بخش افزونه‌ها، تغییر زبان سایت از بخش تنظیمات وردپرس بود.

شاید مرور این تغییر و تحولات زمان زیادی را از ما نگیردولی اگر به تاریخ توجه کنیم، متوجه خواهیم شد که زمان زیادی گذشته و افراد زیادی تلاش کردند تا وردپرس، امروز به عنوان برترین سیستم مدیرت محتوای وردپرس شناخته شود.

اطمینان داریم، تغییرات در وردپرس تا به همین‌جا به پایان نخواهد رسید و در آینده شاهد تغییرات بیشتر و چشم‌گیری در ویژگی‌ها و قدرت وردپرس خواهیم بود و به امید اینکه ما هم در این پیشرفت بتوانیم نقشی داشته باشیم.

پس از خواندن این نوشته و مرور کردن تاریخچه‌ی وردپرس و تغییرات ایجاد شده در نگارش‌های گوناگون آن، ممکن است خاطراتی برای کاربران کهنه‌کار و تازه‌کار وردپرس زنده شده باشد، نخستین تجربه‌ی استفاده‌ی شما از وردپرس در کدام نگارش بوده است؟

گردآوری شده به‌دست: سعید فرد (ماهنامه طراحی وب)